Thomas More-onderzoekers klonen Dirk De Wachter om gevaren AI-therapie te tonen

Hij praat, luistert en geeft advies alsof het de enige echte is. Maar achter de vertrouwde stem en het gezicht van Dirk De Wachter schuilt geen mens. Wel artificiële intelligentie. Onderzoekers van Thomas More ontwikkelden een hyperrealistische digitale kloon van de bekende psychiater om de donkere kant van AI-therapie bloot te leggen. Het resultaat is vanavond te zien in Pano op VRT 1.

Voor het duidingsmagazine Pano creëerden onderzoekers van de Thomas More-hogeschool een digitale versie van psychiater Dirk De Wachter. Met hun avatar tonen zij aan hoe bedrieglijk realistisch een AI-chatbot kan aanvoelen en welke risico's daaraan verbonden zijn. "Veel mensen beseffen niet dat zij, via chatbots, hun meest persoonlijke gedachten delen met de grootste technologiebedrijven ter wereld", waarschuwt Tom Van Daele (Onderzoeksgroep Mens en Welzijn).

"De adviezen die je krijgt zijn bovendien niet altijd betrouwbaar. En heb je echt nood aan professionele hulp, dan kan zo'n chatbot dat niet inschatten of je gericht doorverwijzen."

Privacy en betrouwbaarheid onder druk

De opkomst van AI-chatbots als laagdrempelig alternatief voor therapie roept belangrijke vragen op over dataprivacy, betrouwbaarheid en professionele zorgstandaarden. Waar traditionele therapeuten gebonden zijn aan strikte beroepsethiek en geheimhoudingsplicht, opereren commerciële AI-chatbots in een grijs gebied.

Tom Van Daele, klinisch psycholoog, doet al jaren onderzoek naar het gebruik van technologie zoals virtual reality en AI in de geestelijke gezondheidszorg. "Door onderzoek te doen, ben ik ervan overtuigd geraakt dat selectief en doordacht gebruik van technologische toepassingen door professionele hulpverleners wel degelijk een verschil kan maken. Maar dan moet het gaan om tools die de professional ondersteunen, niet vervangen."

Dries Van Craen, onderzoeker extended reality en software developer (Expertisecentrum Duurzaam Ondernemen en Digitale Innovatie), zoekt de grenzen op van wat mogelijk is met artificiële intelligentie. Hij bouwde de digitale versie van Dirk De Wachter: "De evolutie van artificiële intelligentie gaat razendsnel. Enkele maanden geleden waren nog niet alle componenten aanwezig, maar intussen is het makkelijk geworden om mensen digitaal te klonen."

"Het is een kwestie van tijd voor je het verschil tussen een echt persoon en een AI-avatar niet meer zal zien. Hoe we daar als maatschappij mee zullen omgaan, daar moeten we dringend over nadenken."

Kansen én grenzen

Beide onderzoekers benadrukken dat AI niet per definitie schadelijk is in de geestelijke gezondheidszorg. Bij verantwoord gebruik, onder professionele begeleiding en met transparantie over de beperkingen, kunnen digitale tools een waardevolle aanvulling zijn. De sleutel ligt in het bewaken van de grenzen: wat kan AI wel en vooral wat kan het niet?

Meer informatie:

Tom Van Daele en Dries Van Craen zijn beschikbaar voor interviews en extra duiding.

Over onderzoek bij Thomas More

Thomas More is de grootste speler in Vlaanderen voor praktijkgericht onderzoek. We doen hoogkwalitatief onderzoek dat inspeelt op noden in het werkveld én anticipeert op toekomstige uitdagingen. We leveren niet alleen inzichten, maar ook concrete oplossingen: prototypes, handleidingen, methodieken, adviezen en standaarden. Hiervoor werken we samen met bedrijven en overheden, maar ook met organisaties en eindgebruikers.